Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Πόσο Επικοινωνείς Συνειδητά;
Επικοινωνώ..επί + κοινωνώ, που επί της ουσίας σημαίνει ότι έρχομαι σε επαφή.. Έρχομαι σε επαφή με εμένα, άρα επικοινωνώ με τον εαυτό μου ή έρχομαι σε επαφή με άλλους και άρα επικοινωνώ με τους άλλους..ανθρώπους, ζώα, πράγματα, κάθε τι στην φύση! Για την ειλικρινή επικοινωνία με τον εαυτό μου οφείλω να μου έχω επιτρέψει να ανακαλύψω τον εαυτό μου, να πλησιάσω τον Γνώθι Σεαυτόν, να έρθω σε επαφή με την Συνείδηση. Από την άλλη πλευρά, για να επικοινωνήσω ορθά και ισότιμα με τους άλλους, οφείλω και πάλι να έχω γνώση του εαυτού μου και συνειδητοποίηση της ένωσης όλων μας, καθώς όλοι μας είμαστε ένα.
Η επικοινωνία στον πυρήνα της, λοιπόν, είναι η συνειδητή επαφή, η γνώση, η συμμετοχή στην Ζωή..
Για να μπορέσει κανείς όμως να επικοινωνήσει συνειδητά θα πρέπει να έχει έρθει σε επαφή με την Συνείδησή του, με την ουσία του δηλαδή, να έχει οδηγηθεί στο μονοπάτι της αυτογνωσίας του. Πόσο πρόκληση αποτελεί αυτό σε μια κοινωνία κυρίως ασυνείδητων προσώπων και πράξεων είναι φανερό..αλλά κάθε ένας και κάθε τί που άλλαξε και οδήγησε τον κόσμο σε θετικότερα μονοπάτια πάντα ως δύσκολη πρόκληση φανερώνονταν..
Το πρώτο και κύριο βήμα είναι η ενδοσκόπιση με σκοπό την ενθύμηση του ότι ο καθένας μας είναι ένα διαφορετικό κομμάτι του παζλ και όλοι μαζί πλάθουμε την κοινή μας ευρύτερη εικόνα.. η αρμονική δημιουργία της εικόνας εξαρτάται από τον καθένα μας χωριστά αλλά και από την συνεργασία και επικοινωνία μας ως σύνολο.. Όλοι ίσοι..Όλοι ένα..Για να επικοινωνήσουμε και όχι απλά να συναναστραφούμε, οφείλουμε πρώτα να συνειδητοποιήσουμε πως το αληθινό όφελος το δικό μας είναι το όφελος του συνόλου..όπως και το αντίστροφο.. αλλιώς δεν πρόκειται επί της ουσίας για όφελος...
Όποιος, από την άλλη πλευρά, θα έλεγε πως ο αντικειμενικός σκοπός της επικοινωνίας είναι η επιβίωση, δεν θα είχε επιφανειακά άδικο. Μόνο που η επιβίωση του ανθρώπου δεν περιλαμβάνει μόνο την αυτοσυντήρηση (σε εξωτερικό/υλικό επίπεδο) και την διαιώνιση του είδους όπως στα ζώα. Στον Άνθρωπο το όφελος της επικοινωνίας δεν περιορίζεται μόνο στο υλικό/ποσοτικό/εξωτερικό επίπεδο, λοιπόν, αλλά μπορεί να βιωθεί και εσωτερικά/ποιοτικά και είναι αυτό εν τέλει το ουσιαστικό όφελος του Ανθρώπου που πηγάζει από την καθαρή ουσία του και τον θέτει στο «Ζην κατά Φύσιν»..
Η επικοινωνία, όμως, παίρνει πολλές μορφές και εξαρτάται εν τέλει καθαρά και μόνο από εμάς τους ίδιους εάν θα την χρησιμοποιήσουμε για να έρθουμε όντως σε ειλικρινή επαφή..ή εάν θα της αποδώσουμε έναν επιφανειακό ρόλο για να απομακρύνουμε τον εικονικό και πλαστό εαυτό μας (παραδιδόμενοι στα ψευτοεγώ μας) από την ουσία του και από τους άλλους.. Η επικοινωνία, λοιπόν, μπορεί να είναι θετική ή αρνητική, ευχάριστη ή δυσάρεστη, ενεργητική ή παθητική. Θετική νοείται η μορφή αυτή της επικοινωνίας που δημιουργεί, προάγει και βελτιώνει την ποιότητα ζωής του ανθρώπου, σε αντίθεση με την αρνητική που καταστρέφει και υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής.. Η θετική λοιπόν είναι θρεπτική ενώ η αρνητική είναι τοξική.. και η μορφή επικοινωνίας που επιλέγουμε να εφαρμόζουμε επηρεάζει και συνεργάζεται με κάθε υπόσταση του ατόμου και θρέφει ή προκαλεί τοξικότητα στις υποστάσεις μας αυτές, και άρα στην ουσία μας.
Για να μπορέσει κανείς να μάθει να επικοινωνεί αληθινά, όμως, και άρα να ζει αληθινά, θα πρέπει να λειτουργεί με Συνείδηση, έχοντας μελετήσει και γνωρίσει τα ενδότερα των υποστάσεών του, την Φύση του και το νόημα και το σκοπό του. Αγγίζοντας την δυνατότητα μιας τέτοιας θετικής επικοινωνίας, ο άνθρωπος - τόσο η κάθε του υπόσταση όσο και ο ίδιος σε σύνολο , αλλά και το εν ζωή ον με το οποίο έρχεται σε επικοινωνία - τροφοδοτείται από μια ποιοτικά ανώτερη ενέργεια και ζωή, αναβαθμίζοντας με αυτόν τον τρόπο την ύπαρξή του σε κάθε επίπεδο. Και επειδή οι τοξικές παρεμβάσεις είναι αναπόφευκτες, ο άνθρωπος καλείται, να αποδέχεται και να επικοινωνεί με κάθε τί θρεπτικό και να αποφεύγει και να προστατεύεται από κάθε τί τοξικό.
Η επικοινωνία όμως δεν είναι μόνο θετική ή αρνητική.. Μια επικοινωνία ευχάριστη ή δυσάρεστη, μπορεί αντίστοιχα να μας προκαλέσει ικανοποίηση ή δυσαρέσκεια.. Όμως μια ευχάριστη επικοινωνία δεν σημαίνει απαραίτητα πως είναι και θετική και αντίστοιχα μια δυσάρεστη επικοινωνία δεν σημαίνει ότι είναι τοξική.. Για παράδειγμα, η επικοινωνία με ένα άλλο ον που θα με οδηγήσει να συλλογιστώ για λανθασμένες/εγωιστικές μου απόψεις, μπορεί να μην μου είναι τόσο ευχάριστη αλλά σίγουρα είναι θετική..ενώ η επικοινωνία μου με ένα άλλο ον που θα ενισχύσει μια παράλογη απόφασή μου, μπορεί να μου φανεί πολύ ευχάριστη (λόγω π.χ. μιας προσωρινής ικανοποίησης ενός εγωιστικού αισθήματος δικαίου) αλλά σίγουρα δεν είναι ωφέλιμη (καθώς δεν είναι καν λογική) και άρα έγκειται στην σφαίρα της αρνητικής επικοινωνίας. Και πέρα, όμως, από αυτές τις περιπτώσεις, μια επικοινωνία στο βαθμό όπου εκτελείται συνειδητά είναι ενεργητική και στον βαθμό που συμβαίνει σε εμάς ακούσια χαρακτηρίζεται παθητική. Η ενεργητική επικοινωνία δεν μπορεί παρά να είναι θετική (στο βαθμό πάντα που έχουμε «σύμμαχο» την Συνείδησή μας), ενώ η παθητική θα μπορούσε να είναι είτε θετική είτε αρνητική (και συνήθως εξαρτάται από το πώς θα διαχειριστούμε εμείς την επικοινωνία).
Το «δίλημμα του σκαντζόχοιρου»* αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα για να περιγράψει κανείς την τέχνη της επικοινωνίας και το πόσο φαντάζει δύσκολο αλλά ταυτόχρονα επιβραβευτικό να μπορεί κανείς να χειρίζεται τον λόγο και τον εαυτό του ώστε να επικοινωνεί έχοντας ως καθαρό σκοπό την επικράτηση της αλήθειας και το όφελος σε κάθε τομέα. Όπως και οι σκαντζόχοιροι επιδιώκουν να πλησιάσουν ο ένας τον άλλον για να ζεσταθούν αλλά ταυτόχρονα προσέχουν μην τρυπήσουν ο ένας τον άλλον με τα αγκάθια τους..έτσι και ο άνθρωπος έχει την επιλογή είτε να μην πλησιάσει πραγματικά τον συνάνθρωπό του και απομακρυσμένος, λόγω του φόβου του να μην πληγωθεί, να παραμένει μόνος, «ψυχρός», με μια ψευδαίσθηση και μόνο επικοινωνίας και δίχως την δυνατότητα να γευτεί την «μαγεία» της συμπαντικής δύναμης της Αγάπης (της ενωτικής αυτής Αρετής), ή μπορεί να εστιάσει στην ανακάλυψη του εαυτού του και άρα να οδηγηθεί προς την αυτογνωσία του..Διότι στον βαθμό που κατακτά την αυτογνωσία του, τόσο θα μπορεί να επικοινωνεί σε βαθύτερο επίπεδο και με θετική μορφή με τους άλλους και τόσο θα μπορεί να ελέγχει «τα αγκάθια» του και να προστατεύει την ουσία του από «τα αγκάθια» των άλλων..
Η επικοινωνία, λοιπόν, στην ουσία της, σημαίνει σεβασμός, σημαίνει πως απροκατάληπτα και ελεύθερα ακούω τις απόψεις του συνομιλητή μου και σε καμία περίπτωση δεν δηλώνω απόλυτος στις απόψεις μου..διότι «εν οίδα ότι ουδέν οίδα» , όπως υποστήριζε ο Σωκράτης και επιπλέον «είναι χαρακτηριστικό ενός εξελιγμένου Νου να μπορεί να φιλοξενήσει μια ιδέα ακόμη και αν δεν την αποδέχεται», όπως εκφράζει και ο Αριστοτέλης. Ο εγωισμός, ο θυμός και η εμμονή της επιμονής σε μια άποψη ακόμη και αν αποδεικνύεται λανθασμένη, είναι έντονα χαρακτηριστικά του σημερινού ανθρώπου,του ανθρώπου που ξέχασε ποιος είναι, ξέχασε να επικοινωνεί, ξέχασε να σκέφτεται με Νου και Λογική και ξέχασε να ζει δημιουργικά.
Πόσο διαφορετικά θα μπορούσαν να είναι τα γενόμενα σε μια κοινωνία όταν η επικοινωνία με τον εαυτό μας και τους άλλους θα στηρίζονταν σε μια θετική, εποικοδομητική βάση; Όπου σε κάθε επαφή θα επικρατούσε ο σεβασμός και η ισοτιμία γιατί ο άνθρωπος θα χρησιμοποιούσε το πνεύμα του/ την Λογική του για να δράσει και όχι το ανεξέλεγκτο συναίσθημα..διότι θα είχε καταφέρει να ασκεί αυτοέλεγχο και να μιλά και να δρα με βάση την Αλήθεια, το όντως πραγματικό, θετικό/ωφέλιμο και φιλοσοφικό.. Εάν αυτό δεν συμβεί..τότε πώς κανείς θα βελτιώσει ποιοτικά τη ζωή του και πώς θα αγγίζει την ευδαιμονία;
Στις «παραινέσεις προς τους νέους»** του Πυθαγόρα, του οποίου η φωνή συνεχίζει και θα συνεχίζει να ηχεί μέσα στους αιώνες, διαχωρίζεται η πραγματική δράση από την αντίδραση και επισημαίνεται τί σημαίνει να επικοινωνείς όντως με λογική και σωφροσύνη, σε αντίθεση με την υπάκουη στα μη ελεγχόμενα συναισθήματα. Για αυτό και καλεί τους νέους να μην αντιδρούν καταστρεπτικά ακόμη και όταν αδικούνται, να μην επιδιώκουν αντίποινα και να μην απαντούν σε συκοφαντίες αναζητώντας εκδίκηση. Τονίζει ότι μια τέτοια συμπεριφορά είναι ανόητη επί της ουσίας γιατί το νόημα και η ουσία είναι η βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας, να λειτουργούμε αρμονικά με την Φυσική Νομοτέλεια ώστε να μπορούμε να ακολουθούμε το μονοπάτι προς την ευδαιμονία και την ολοκλήρωση του εαυτού μας.
Κάθε εμπόδιο είναι τόσο σημαντικό όσο σημασία του δώσουμε και μπορεί είτε να μας δώσει δύναμη είτε να μας αντλήσει δύναμη, να μας ωθήσει να δράσουμε ή να αντιδράσουμε.. και αυτό εξαρτάται εν τέλει από εμάς και μόνο. Η Νομοτέλεια έχει αυτόνομα την δύναμη της επιδιόρθωσης/επανόρθωσης,την δύναμη του αιτίου-αιτιατού, του δούναι και λαβείν.. δεν χρειάζεται εμάς για να την «ανακατέψουμε» περισσότερο, πέφτοντας στο φαύλο κύκλο της αρνητικής επικοινωνίας..Αντιθέτως έχουμε την δυνατότητα απλά να διευκολύνουμε την Φυσική Νομοτέλεια δρώντας (και όχι αντιδρώντας) με βάση τις έμφυτες Αρετές μας και επιδιώκοντας θετική επικοινωνία, σπάζοντας τον κύκλο του αρνητισμού.
Προτρέπει, λοιπόν ο Πυθαγόρας, τους νέους, να ακούν πάντα με κατανόηση και σεβασμό, να ακούν περισσότερο από ότι να μιλούν..όταν μιλούν να μιλούν μετά από βαθιά σκέψη και να μιλούν μόνο την Αλήθεια..Επισημαίνει, λοιπόν,πως για την απόκτηση της αυτοκυριαρχίας, ο άνθρωπος οφείλει να ελέγχει το συναίσθημα/να συγκρατεί τον θυμό (αυτοέλεγχο), να ελέγχει την γλώσσα του και τέλος να ελέγχει της επιθυμίες του.. Μόνο με την ευγένεια, την Λογική, τον σεβασμό και την Αλήθεια μπορούν οι νέοι να βρουν τον εαυτό τους και να βελτιώσουν τον κόσμο θετικά..
ΣΚΕΨΟΥ.. Η Επικοινωνία σου με τον άλλον είναι στον έλεγχό σου.. Η επικοινωνία των άλλων με εσένα είναι δικό τους θέμα..Εσύ μπορείς να ελέγξεις μόνο τον εαυτό σου.. Κανένας άλλος δεν είναι υπό τον έλεγχό σου και σε κανέναν δεν μπορείς να απαιτήσεις τίποτα..Είναι εργασία του καθενός ξεχωριστά να ανακαλύψει τον εαυτό του και να δρα σύμφωνα με την ουσία του.. Ποιο το νόημα, λοιπόν, εκτός από μια προσωρινή εκτόνωση (που κανένα όφελος ουσιαστικό δεν επιφέρει) να μπαίνεις σε αυτό τον κύκλο αρνητικής επικοινωνίας και να φθείρεσαι;.. Εάν εσύ σπάσεις τον κύκλο, αποκλείεις ότι μπορεί από την δική σου ποιοτική αλλαγή να επηρεαστεί θετικά και το άτομο / ον με το οποίο επικοινωνείς;;.. Ό, τι εκφράζεται ενισχύεται άλλωστε! Δεν είσαι αντιγραφή- επικόλληση κανενός..Μπορείς να φέρνεις ακτίνες αλλαγής ή να παραμένεις ένα γρανάζι του προβλήματος.. Και μόνο εσύ αποφασίζεις εν τέλει..
Ακόμη, όμως, δεν έχουμε συνειδητοποιήσει τα λόγια του Πυθαγόρα και για αυτό κάθε τι θετικό φαίνεται να έχει εγκλωβιστεί κάτω από τόνους αρνητισμού.. και η επικοινωνία μας, σαν οντότητες, αλλά και με τα πάντα, είναι πιο τοξική από ποτέ. Και αναρωτιέμαι, αφού, όπως λέει και ο Αϊνστάιν, ο άνθρωπος είναι την ίδια στιγμή τόσο μοναχικό όσο και κοινωνικό ον, εάν ο κάθε ένας μας, μέσα από προσωπική διεργασία, ανακαλύψει και αναγνωρίσει το μεγαλείο που κρύβουμε μέσα μας και το εξωτερικεύσει..εάν αλλάξουμε τον τρόπο που επικοινωνούμε σε κάθε επίπεδο.. δεν θα αλλάξουμε και την κοινωνία μας;
Και αντί η κοινωνία να μας εγκλωβίζει.. δεν θα της έχουμε δώσει εμείς «φτερά»;
* Το "δίλημμα του σκαντζόχοιρου" πρωτοεμφανίζεται στο έργο του Schopenhauer "Parerga und Paralipomena" και το 1921 στο "Group Psychology and the Analysis of the Ego" του Freud.
**Περί Πυθαγορικοϋ βίου του Ιάμβλιχου, που περιλαμβάνεται στο βιβλίο του Γ. Σακελλαρίου, Καθηγητή Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πυθαγόρας, ο Διδάσκαλος των αιώνων, Αθήνα 1963.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ/ΠΗΓΕΣ ΑΠΟ:
Ελληνική Εταιρεία Φιλοσοφικής Ψυχολογίας και Ψυχοθεραπείας, https://www.psychophill.gr