ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΟΙ ΜΕ ΤΗ ΨΥΧΗ...
Αντιμέτωποι με τις ψυχικές ασθένειες(DSM-V).doc (436224)
ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στην διαχρονική προσπάθεια εξερεύνησης του ψυχικού κόσμου, στην προσπάθεια αναζήτησης των ψυχικών φαινομένων, της ερμηνείας τους και της ερμηνείας των αποκλίνουσων συμπεριφορών στα πλαίσια ενός κατασκευασμένου ¨φυσιολογικού¨, οι άνθρωποι διαμόρφωσαν θεωρίες, χρησιμοποίησαν επιστημονικές μεθόδους, πειραματίστηκαν, οριοθέτησαν φαινόμενα που ήταν πέρα από τον έλεγχό τους με βάση της αντιλήψεις της κάθε εποχής – αντιλήψεις τροποποιούμενες ανά καιρούς σε ένα παλλόμενο ¨φυσιολογικό¨ - και προσπάθησαν να πλαισιώσουν τα ψυχικά φαινόμενα σε κατηγορίες, υποκατηγορίες και ¨ταμπέλες¨, προσποιούμενοι τους γνώστες σε ζητήματα που δεν επιζητούν τόσο τη στείρα γνώση όσο επιζητούν την, εμπλουτισμένη με γνώση και εμπειρία, συνειδητότητα πως αναφερόμαστε και ερευνούμε ανθρώπινα όντα που καθόλου δεν διαφέρουν από τον ¨παντογνώστη¨ επιστήμονα.
«Ο σύγχρονος τρόπος του υπάρχειν, αλλά και του θεραπεύειν τον ψυχικό πόνο, απογυμνώνει το υποκείμενο από τη δυνατότητα μια άλλης συνύπαρξης με την θλίψη του. Μέσα σε έναν πολιτισμό που αντιλαμβάνεται τη μελαγχολία ως κατάθλιψη, ως έλλειμμα, ως ένα μοντέρνο σφάλμα ενάντια στην επιταγή μια ψυχαναγκαστικής αισιοδοξίας, ενάντια σε μια εργαλειακά νοούμενη πρόοδο, το υποκείμενο της οδύνης παραμένει εξόριστο από την οδύνη του, ξένο στον εαυτό του, απογυμνωμένο από τα μέσα του, ένα άδειο κέλυφος….» (Τσαλίκογλου, 2014).
Και αυτό ως ένα απλό παράδειγμα της επίπτωσης της ¨ταμπέλας¨ της κατάθλιψης. Οι ¨ταμπέλες¨ απομακρύνουν το ψυχικό φαινόμενο από την ίδια την ουσία της ψυχής και κατά επέκταση και από τον ίδιο τον άνθρωπο. Γίνεται μια ασθένεια, κάτι ξένο, καθαρά εγκεφαλικό μερικές φορές, κρύο και παρασιτικό που επιβάλλεται να διορθωθεί και αναζητά τον ειδικό, τον γιατρό, την φαρμακευτική φροντίδα. Δεν είναι όμως όλα τόσο απόλυτα, όπως και τίποτα δεν είναι απόλυτο σε αυτή τη ζωή, όπως άλλωστε και οι άνθρωποι δεν είναι μηχανές και δεν αναπαράγονται με ¨αντιγραφή και επικόλληση¨. Όσο απομακρυνόμαστε από τις ψυχικές ιδιότητες του ανθρώπου, όσο διαμορφώνουμε κανόνες και προσπαθούμε να στριμώξουμε τον ψυχισμό μέσα σε αυτούς, τόσο απομακρυνόμαστε από τον ίδιο τον άνθρωπο και τόσο αδυνατούμε να τον βοηθήσουμε επί της ουσίας, να τον οδηγήσουμε στην αλήθεια του, να τον καθοδηγήσουμε στην υγιή συνύπαρξη με τον εαυτό του.
ΣΤΟ “ΚΟΣΜΟ” ΤΟΥ DSM-V
Με μια πρώτη ματιά στο DSM-V, εντοπίζουμε τους συμμετέχοντες (αριθμό και ειδικότητες) και τις μεγάλες κατηγορίες στις οποίες χωρίζεται. Ο αριθμός των συμμετεχόντων ήταν μεγάλος και αποτελούνταν κυρίως από γιατρούς, σε λιγότερο βαθμό από ειδικευμένους στην φιλοσοφία, μερικούς συμβούλους υγείας και διάφορους άλλους συμβούλους. Οι μεγάλες κατηγορίες του DSM-V είναι τρεις.
Στην πρώτη κατηγορία, υπάρχει η εισαγωγή και πληροφορίες για το πώς να χρησιμοποιείται το εγχειρίδιο. Στη δεύτερη μεγάλη κατηγορία βρίσκονται τα διαγνωστικά κριτήρια και οι κώδικες. Οι διαταραχές στις οποίες χωρίζεται η δεύτερη κατηγορία είναι οι εξής:
- Neurodevelopmental Disorders
- Schizophrenia Spectrum and Other Psychotic Disorders
- Bipolar and Related Disorders
- Depressive Disorders
- Anxiety Disorders
- Obsessive-Compulsive and Related Disorders
- Trauma- and Stressor-Related Disorders
- Dissociative Disorders
- Somatic Symptom and Related Disorders
- Feeding and Eating Disorders
- Elimination Disorders Sleep-Wake Disorders
- Sexual Dysfunctions
- Gender Dysphoria
- Disruptive, Impulse-Control, and Conduct Disorders
- Substance-Related and Addictive Disorders
- Neurocognitive Disorders
- Personality Disorders
- Paraphilic Disorders Other Mental Disorders
- Medication-Induced Movement Disorders
- and Other Adverse Effects of Medication
- Other Conditions That May Be a Focus of Clinical Attention (DSM -5, 2013).
Τέλος, στη τρίτη μεγάλη κατηγορία περιέχονται εργαλεία αυτό-αξιολόγησης και τις κατηγορίες που απαιτούν περισσότερη έρευνα (Grohol, 2013).
Όταν το DSM-V δημοσιοποιήθηκε, αν και από τους εκπροσώπους του APA δηλώθηκε πως είναι ένα εγχειρίδιο που κατά κύριο λόγο αποτελεί οδηγό για τους κλινικούς γιατρούς, η δημοσίευσή σχεδίων του στο ευρύτερο κοινό, από την ίδια την APA, έφερε ποικίλες αντιδράσεις στον κόσμο. Σε όλο το εγχειρίδιο οι διαταραχές διαμορφώθηκαν με βάση την ηλικία, το φύλο και τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά. Από τις αλλαγές που έχουν επιτευχθεί εντοπίζουμε καταρχάς πως έχουν εξαλειφθεί οι ¨τεχνητές διακρίσεις¨ μεταξύ της ιατρικής και των ψυχικών διαταραχών. Επίσης εντοπίζουμε πως υπάρχει πλέον ένα ενιαίο φάσμα του αυτισμού που ενσωματώνει τέσσερις προηγούμενες ξεχωριστές διαταραχές. Επιπλέον, η παιδική διπολική διαταραχή παίρνει νέο όνομα και εμπερικλείει παιδιά μέχρι και την ηλικία των δεκαοχτώ (Grohol, 2013).
Από την άλλη, τα κριτήρια της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής τροποποιήθηκαν και στα παιδιά και στους ενήλικες. Στο τομέα του πένθους, παρατηρούμε πως ενώ τα συμπτώματα δεν λαμβάνονταν υπόψη για τους πρώτους δύο μήνες μετά το χαμό ενός αγαπημένου προσώπου, τώρα το κριτήριο των δύο μηνών καταργήθηκε και το πένθος συνδέθηκε πολύ πιο στενά με την κατάθλιψη. Αλλαγές έγιναν και στα κριτήρια συμπεριφοράς για τη διαταραχή μετατραυματικού στρες καθώς και στις μείζονες και ήπιες νευρογνωστικές διαταραχές και προστέθηκαν και νέες διαταραχές που δεν υπήρχαν σε νεότερες εκδόσεις όπως η άμετρη ευκαιριακή κατανάλωση τροφής και η προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή (Grohol, 2013).
Το DSM-V δέχτηκε πολλές κριτικές, ακόμα και πριν εκδοθεί επίσημα. Ένας από τους οποίους δέχτηκε κριτική ήταν και ο επικεφαλής της Task Force του DSM-IV, Frances, A. (2009, 26 Ιουνίου), σύμφωνα με τον οποίον εντοπίζονται, στην συγκεκριμένη έκδοση, σημαντικά προβλήματα που αφορούν τους στόχους, τις μεθόδους και το τελικό αποτέλεσμα. Φοβούμενος ότι μπορεί να παρεξηγηθεί λόγω της θέσης που κατείχε στην δημιουργία του DSM-IV, παρακινεί τους αναγνώστες να διαπιστώσουν οι ίδιοι τα προβλήματα τα οποία εντοπίζει, επισημαίνοντας πως το ζήτημα είναι – κάτι το οποίο ισχυρίζεται ο ίδιος ότι εφαρμόστηκε ορθά στο DSM-IV – πως οι οποιεσδήποτε αλλαγές που γίνονται σε νεότερες εκδόσεις οφείλουν να γίνονται με βάση εμπειρικών αποδείξεων και ανάλυσης κινδύνων/οφελών.
Για το DSM-IV ζητήθηκε, όπως ο ίδιος δηλώνει, βοήθεια από περισσότερους από χίλιους συμβούλους και η όλη διαδικασία υπήρξε διαφανής, σαφής και εμπειρικά υποστηριζόμενη. Αντιθέτως, εντοπίζει πως στο DSM-V διαφαίνονται έντονα οι φιλοδοξίες των συμμετεχόντων και η εξαιρετικά αδύναμη μεθοδολογία. Θεωρεί πως η έντονη φιλοδοξία του να αποτελέσει το DSM-V μια στροφή/αλλαγή στην ψυχιατρική διάγνωση είναι αβάσιμη καθώς δεν είναι δυνατόν να βελτιωθεί η ψυχιατρική διάγνωση χωρίς περαιτέρω γνώσεις για το τι προκαλεί τις ψυχικές ασθένειες, καθώς ακόμα και αν έχουν υπάρξει σημαντικές ανακαλύψεις σε τομείς όπως οι νευροεπιστήμες και η μοριακή βιολογία, αυτές οι αποκαλύψεις δεν έχουν συσχετιστεί με την καθημερινή ψυχιατρική διάγνωση και ούτε καν ένα βιολογικό τεστ δεν είχε ετοιμαστεί, μέχρι και το 2009, για να συμπεριληφθεί στην νέα αυτή έκδοση. Επιπλέον, υποστηρίζει πως η αλλαγή σε περιγραφικό επίπεδο και μόνο, δεν προσφέρει τίποτα παραπάνω σε γνώση και πως ενέχει μεγάλους κινδύνους παρά οφέλη, καθώς και ότι ενδέχεται να χρησιμοποιηθεί σαν δικαιολογία για την ικανοποίηση συμφερόντων, όπως των φαρμακευτικών εταιριών.
Επισημαίνει, επίσης, πως οι αναφερόμενες ως «έρευνες πεδίου» στην ουσία δεν είναι έρευνες πεδίου και πως σχεδόν όλοι οι υπεύθυνοι αναθεώρησής του έχουν κλινική εμπειρία, τα αποτελέσματα της οποίας πολλές φορές δεν αντιστοιχούν στον γενικότερο πληθυσμό. Το πιο σημαντικό σφάλμα όμως, πιστεύει πως έγκειται στο γεγονός ότι στο DSM-V έχουν προστεθεί νέες κατηγορίες για ηπιότερα συμπτώματα από τις υπάρχουσες σοβαρές επίσημες διαταραχές, με αποτέλεσμα να εμπερικλείονται όλο και περισσότερα άτομα στις «κλινικές περιπτώσεις», με ό,τι αυτό συνεπάγεται.. καθώς και η εμφάνιση προ-ψυχικών συμπτώσεων έχει ως αποτέλεσμα και πάλι την ενίσχυση του κέρδους των φαρμακοβιομηχανιών. Επιπλέον, οι καινοτομίες στις οποίες καταφεύγει, όπως η δημιουργία νέων διαταραχών που σχετίζονται για παράδειγμα με «συμπεριφορές εθισμού», γίνονται με ελάχιστη προσοχή και ανεπαρκή έρευνα και αποπιούν την ατομική ευθύνη προωθώντας την νοσηρότητα (Frances, 2009).
Το DSM-V δέχτηκε κριτική και από την British Psychology Society (2011), η οποία με ανακοίνωσή της δείχνει την ανησυχία της σχετικά με την συγκεκριμένη έκδοση. Παρατηρεί την έντονη ιατρικοποίηση φυσικών/φυσιολογικών αντιδράσεων με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι να αντιμετωπίζουν συμπτώματα και συμπεριφορές τους ως αποτέλεσμα κάποιας «νόσου». Συγκεκριμένα, ο καθηγητής Kinderman P. παρατηρεί ότι οι διαγνώσεις είναι κυρίως βασισμένες σε κοινωνικές νόρμες, υποκειμενικές κρίσεις και χωρίς αποδεικτικά/επιβεβαιωτικά στοιχεία. Το DSM-V, σύμφωνα λοιπόν με την Βρετανική επιστημονική κοινότητα, παραθέτει αμφιλεγόμενες ¨διαταραχές¨, ανάμεσα στις οποίες είναι και το Εξασθενημένο Σύνδρομο Ψύχωσης, που ενέχει το κίνδυνο να στιγματιστούν ιδιόρρυθμα άτομα και η Δυσφορία των Φύλων, που ενέχει το κίνδυνο να ¨κλνικοποιηθούν¨ συμπεριφορές παιδιών και εφήβων όπως το ¨πείσμα¨, καθώς και γενικότερα επισημαίνει πως δεν λαμβάνονται τόσο υπόψη ψυχοκοινωνικοί παράγοντες, προκαλώντας ανησυχία όχι μόνο σε αυτούς αλλά και στον γενικότερο πληθυσμό και στους θεραπευόμενους (processwork.gr, 2013).
Η New York Times, παραθέτει ένα άρθρο του ψυχοθεραπευτή Greenberg, G. (2012), για την αναμενόμενη τότε έκδοση του DSM-V, ο οποίος ασκεί και εκείνος αυστηρή κριτική, δηλώνοντας πως ενώ είχαν πει πως το αποτέλεσμα θα είναι λιγότερες διαγνώσεις, το αποτέλεσμα εν τέλει ήταν ακριβώς το αντίθετο, κατατάσσοντας όλους και περισσότερους στα διαγνωστικά τους κριτήρια, αυξάνοντας το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης, της χρήσης των ψυχοτρόπων φαρμάκων και κατατάσσοντας ως παθολογικές φυσιολογικές εμπειρίες ζωής. Το ζήτημα λοιπόν, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι πως το DSM γενικότερα θεωρείται ένα εγχειρίδιο για την διευκόλυνση των ειδικών και αν και δεν περικλείει ¨πραγματικές ασθένειες¨ όπως ένα ιατρικό εγχειρίδιο, έχει αποκτήσει ιδιαίτερη βαρύτητα και σοβαρότητα, με αποτέλεσμα να γίνεται θύμα της ίδιας του της επιτυχίας (processwork.gr, 2012).
Η ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Η ψυχή κατείχε κυρίαρχη και τιμητική θέση στα έργα των Ελλήνων προγόνων μας και η διερεύνηση αυτής και των ασθενειών της οδήγησε σε θεωρίες και θεραπείες που σαν να έχουμε από καιρό πέσει σε λήθη, αδυνατούμε να τις χρησιμοποιήσουμε σαν οδηγό, αναζητώντας να προσδιορίσουμε το απροσδιόριστο και να στιγματίσουμε ανθρώπους και φαινόμενα σε μια άνευ θετικού αποτελέσματος αναζήτησης της ¨τελειότητας¨.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής Παπαζήσης, Γ. (2014): «Ο Ιπποκράτης ήταν από τους πρώτους που περιέγραψε τις βασικές ψυχικές διαταραχές –τις λεγόμενες «φρενίτιδες»- με ονόματα που χρησιμοποιούνται έως σήμερα : «υστερία», «μανία», «μελαγχολία», «άνοια», «παράνοια». Ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης έκαναν και αυτοί λόγο για ψυχικές ασθένειες, τις εξέταζαν όμως με φιλοσοφικό τρόπο σκέψης. Από τον 19ο αιώνα και μετά πρωτοεμφανίζεται η Ψυχιατρική σαν ξεχωριστή ιατρική ειδικότητα στην Δυτική Ευρώπη και η ψυχική ασθένεια προσεγγίζεται από καθαρά ιατρική πλευρά, όπως και οι λοιπές ασθένειες του ανθρώπινου σώματος. Βέβαια, δεν υπάρχει μια θεωρία, ούτε θα υπάρξει ποτέ, που να εξηγήσει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ψυχής. Κατά συνέπεια και η θεώρηση της ψυχικής νόσου δε μπορεί να είναι μονόπλευρη, αλλά απαιτεί έναν ολιστικό τρόπο σκέψης και μια προσέγγιση του ψυχικά ασθενή που συμπυκνώνεται στον όρο Βιο-Ψυχο-Κοινωνική (Βιολογική-Ψυχολογική-Κοινωνική)».
Βγάλαμε λοιπόν την ψυχή από το βάθρο της και συρρικνώσαμε την αξία της, χρησιμοποιούμε την λέξη αλλά ξεχάσαμε την ουσία. Η αρχαιότητα όμως, για κάποιο λόγο που σε μας έχει εξαλείψει, συνειδητοποιούσε την απεραντοσύνη της και την αντιμετώπιζε με το κύρος που της αρμόζει. Γνώριζαν τη δύναμή της, τη δύναμη του σώματός μας, τη δύναμη του νου και τη δύναμη της φύσης, καθώς και την δύναμη της ανθρώπινης οντότητας όταν εκείνη έρχεται σε επαφή με το ¨είναι¨ της και το περιβάλλον της. Εστίαζαν στην υγεία που η φύση – εγκυμονούσα με όλα τα φαρμακευτικά ¨σκευάσματα¨ - μπορεί να προσφέρει και στην δυνατότητα της ψυχοθεραπείας να θεραπεύσει την ψυχή, να εναρμονίσει ξανά τον θεραπευόμενο με τον ψυχικό του κόσμο.
Η άποψη του Πλάτωνα για την ψυχή και το λόγο που αυτή νοσεί, είναι αφυπνιστική και αφοπλιστική και ενισχύει την πεποίθησή μου πως ίσως στο να κατανοήσουμε με απλότητα τα φαινόμενα και να γνωρίσουμε σε βάθος τον εαυτό μας, έγκειται τελικά η αλήθεια και πως ίσως η περιπλοκότητα του πώς αντιμετωπίζουμε καταστάσεις και ψυχικές ασθένειες σήμερα είναι ένα αίτιο εξαιτίας του οποίου διαιωνίζουμε την οποιαδήποτε ψυχική ασθένεια.
Χαρακτηριστικά ο ίδιος αναφέρει στο ¨Εις τον Τίμαιο Πλάτωνος¨: «Κάθε φορά που θα συναντήσει κάποιο εξωτερικό αντικείμενο (η ψυχή) που ανήκει στην κατηγορία του Θατέρου [μεταβλητό] ή Ταύτου [αμετάβλητο], τότε λένε αντίστοιχα ότι είναι ίδια ή διαφορετική από αυτό, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με την αλήθεια. Έτσι γίνονται ψεύτες και ανόητοι. Μεταξύ τους δεν υπάρχει καμία περιφορά που άρχει ή κυβερνά. Αν πάλι μερικές εξωτερικές αισθήσεις συγκρουστούν, καθώς κινούνται, με αυτές τις περιφορές και παρασύρουν μαζί τους ολόκληρο το υλικό περίβλημα της ψυχής, τότε αυτές οι περιφορές, μολονότι εξουσιάζονται, φαίνονται να εξουσιάζουν. Αυτός είναι ο λόγος που, όταν η ψυχή κλειστεί σε θνητό σώμα, μετατρέπεται αμέσως σε ανόητη. Όταν όμως το ρεύμα που τρέφει και αυξάνει το σώμα μειώνεται σε ένταση, τότε οι περιφορές ηρεμούν, παίρνουν τον κανονικό τους δρόμο και γίνονται συνεχώς σταθερότερες καθώς περνάει ο χρόνος. Τελικά οι τροχιές των διαφόρων κύκλων κινούνται σύμφωνα με τη φυσική τους κατεύθυνση και δίνουν τη σωστή ονομασία στον μεταβλητό και στο αμετάβλητο, έτσι ώστε ο κάτοχός τους να γίνεται συνετός. Αν, μαζί με αυτά, υπάρξει σωστή ανατροφή και εκπαίδευση, ο άνθρωπος γίνεται απόλυτα υγιής και αποφεύγει τη μέγιστη νόσο. Αν όμως τα παραμελήσει, θα περάσει χολή ζωή και θα επιστρέψει στον Άδη ατελής και ανόητος» (Κεφάλας, 2009).
Όταν προσάπτουμε, λοιπόν, ένα χαρακτηρισμό σε ένα άτομο, για παράδειγμα ¨σχιζοφρενής¨, όταν τον στιγματίζουμε και τον πείθουμε πως νοσεί από μία τρομερή ασθένεια του νου και της ψυχής, όταν τον βομβαρδίζουμε με φάρμακα και τον περιθωριοποιούμε με λόγια και με πράξεις από του υπολοίπους ψυχικά ¨υγιείς¨, τότε στην ουσία το μόνο που καταφέρνουμε είναι να τον βυθίσουμε ακόμα περισσότερο στην ασθένειά του και στην πεποίθηση πως δεν υπάρχει ελπίδα γιατρειάς. Πόσο μάλλον σήμερα, που αρχίζει να αποδεικνύεται – αυτό που είμαι σίγουρη πως στην αρχαιότητα ήδη γνώριζαν- πως μόνο και μόνο με την ψυχοθεραπεία, με το να γνωρίσει κανείς τον εαυτό του, να κατανοήσει πως είναι ένα εν δυνάμει ελεύθερο ον με δική του/ελεύθερη βούληση και να πιστέψει στην ίδια του τη δύναμη, μπορεί να γιατρευτεί ακόμα και μία τόσο ¨φοβερή¨ νόσος όπως η σχιζοφρένεια.
Από την άλλη πλευρά, ο Αριστοτέλης, ο οποίος εξέταζε την ψυχή ως ενιαία οντότητα θεωρώντας πως είναι οργανικά συνδεδεμένη με το σώμα, διέκρινε σε βαθμίδες την ψυχή εκφράζοντας ένα είδος βιογενετικού νόμου, σύμφωνα με τον οποίο η ψυχή εκφράζει την εντελέχεια του οργανικού κόσμου, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο την συνάφεια μεταξύ βιολογίας και ψυχολογίας (Παναγής, & Δαφέρμος, 2008).
Μια ολιστική προσέγγιση, λοιπόν, φαντάζει επιτακτική ανάγκη καθώς διαφαίνονταν από την αρχαιότητα το θεραπευτικό της αποτέλεσμα. Σύμφωνα, άλλωστε και με τον γιατρό Τσουκαντά, Γ. Α. και τον ψυχίατρο Κουρέτα, Δ., η ψυχοθεραπεία, ατομική ή/και ομαδική, η ψυχοσωματική και η ψυχανάλυση υπήρχαν ήδη και χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους Έλληνες γιατρούς του 1400 π.Χ. Ο Αμφιάραος και ο Ασκληπιός πρωτοπόροι στην ολιστική ιατρική, με τα Αμφιαράεια και στη συνέχεια με τα Ασκληπιεία, τα αρχαία νοσοκομεία εξάσκησης ολιστικής ιατρικής.. Εκεί η ψυχοθεραπεία, με την βοήθεια της φύσης και βοτάνων κατείχε την κύρια θέση. Για την θεραπεία των ψυχικών νοσημάτων υπήρχε θεραπευτικό πρόγραμμα, που αντιμετώπιζε τους ασθενείς ως ψυχοσωματικές οντότητες, και περιλάμβανε σωματικές ασκήσεις, θεατρικές παραστάσεις, περίπατους, υδροθεραπεία – λουτροθεραπεία, ονειροθεραπεία και άλλα. Επηρεασμένος σαφώς από αυτή τη προσέγγιση υπήρξε και ο Ιπποκράτης που διαφωνούσε με την χρήση των φαρμάκων και επισήμαινε την σημασία της διατροφής (Δημόπουλος, 2011), κάτι που σήμερα προσπερνάται μπροστά στο ¨κούφιο μεγαλείο¨ των φαρμάκων.
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να θυμίσω, την υποτιθέμενη τρέλα του Δημόκριτου, για την οποία οι συμπατριώτες του, οι Αβδηρίτες, κάλεσαν τον Ιπποκράτη. Ο Δημόκριτος κατηγορήθηκε για τρελός, γιατί γελούσε με όλα, σημαντικά και ασήμαντα και ασχολούταν με πράγματα που θεωρούνταν περίεργα για εκείνη την εποχή.. Μα εκείνος γελούσε με τους ανθρώπους που είχαν εγκλωβιστεί στο φαινομενικά και μόνο, φυσιολογικό και πραγματικό. Φυσικά ο Ιπποκράτης διαπίστωσε πως ο Δημόκριτος ήταν απόλυτα υγιής (Δαφέρμος, 2010). Στην επιστολή ¨Ο Ιπποκράτης χαιρετά τον Δαμάγητο¨, ο Ιπποκράτης διατυπώνει το πόρισμά του απευθυνόμενος προς τους Αβδηρίτες: «Μεγάλη χάρη σας χρωστώ για την πρόσκλησή σας- γιατί είδα τον Δημόκριτο, τον σοφότατο, που διερεύνησε και κατάλαβε την πραγματικότητα της ανθρώπινης φύσης, τον μόνο που έχει τη δύναμη να σωφρονίσει τους ανθρώπους» (Εναλλακτική δράση, 2013).
Τότε, όμως, υπήρχε ο Ιπποκράτης.. Τώρα;; Ποιοι θα ερευνήσουν επί της ουσίας μια αποκλίνουσα συμπεριφορά, χωρίς να προβούν σε βεβιασμένες διαγνώσεις, και ποιοι θα πλησιάσουν πραγματικά μια ανάστατη ψυχή;
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η ύπαρξη του DSM ως ένα εργαλείο/οδηγός για τους θεραπευτές θεωρώ πως είναι σημαντική αν όχι απαραίτητη, εφόσον όμως έχει όντως αυτήν την πρόθεση και εξυπηρετεί αυτόν τον σκοπό. Η χρησιμοποίησή του όμως για την ικανοποίηση άλλων συμφερόντων θεωρώ πως είναι απαράδεκτή από την στιγμή που απευθύνεται σε ανθρώπινα όντα και ανθρώπινες ψυχές. Μπρος σε ένα κόσμο που τείνει να καταρρεύσει και θυσιάζει τα πάντα στο βωμό των κοινωνικο-οικονομικών συμφερόντων, δίχως να λογαριάζει ουδεμία συνέπεια, οι ψυχές μας είναι ίσως το μόνο που μας έχει απομείνει..
Κατά την άποψή μου, λοιπόν, οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε πως μια επιστροφή στο παρελθόν δεν σημαίνει οπισθοδρόμηση, αλλά μάλλον σημαίνει περισσότερο μια επιστροφή για ανεφοδιασμό και επαναπροσδιορισμό. Ίσως οφείλουμε να ξε-μάθουμε και να μάθουμε από την αρχή, καθώς στο τέλος όλων των ζητημάτων που προκύπτουν διαφαίνεται ένα κύριο ερώτημα.. Ποιον προσπαθούμε εν τέλει να βοηθήσουμε; Τα κοινωνικό- οικονομικά συμφέροντα ¨κάποιων¨ που οραματίζονται τη βασιλεία μιας νοσηρής φαρμακοεξαρτώμενης ανθρωπότητας ή την ανθρώπινη ψυχή;
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Δαφέρμος, Μ. (2010). Το ιστορικό γίγνεσθαι της ψυχολογίας. Αθήνα: Gutenberg.
Δημόπουλος, Μ. (2011, 21 Ιουλίου). Η ολιστική ιατρική στην αρχαία Ελλάδα. Ανακτήθηκε
από: https://mariosdimopoulos.blogspot.gr/2011/07/blog-post_4848.html
DSM-5 (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. London: American
Psychiatric publishing.
Εναλλακτική δράση (2013). Η απολογία ενός ¨τρελού¨. Ανακτήθηκε από:
https://enallaktikidrasi.com/2013/11/i-apologia-enos-trelou/#ixzz34ShTreVs
Frances, A. (2009, 26 Ιουνίου). Psychiatric times. A Warning Sign on the Road to DSM-V:
Beware of Its Unintended Consequences. Ανακτήθηκε από:
https://www.psychiatrictimes.com/articles/warning-sign-road-dsm-v-beware-its-unintended-consequences
Grohol, J. (2013). World of psychology. DSM-5 Released: The Big Changes. Ανακτήθηκε
από: https://psychcentral.com/blog/archives/2013/05/18/dsm-5-released-the-big-changes/
Κεφαλάς, Ε. (2009, 27 Μαρτίου). Φιλοσοφοῦμεν γνησίως τε καὶ ἱκανῶς. Ποια η νόσος,
κατά τον Πλάτωνα του “Τίμαιου”, από την οποία νοσούν τα όντα; Ανακτήθηκε από: https://eleysis69.wordpress.com/%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AE%CE%BD%CF%89%CE%BD-%CF%80%CE%B1%CF%84%CF%81%CF%8E%CE%B1-%CE%B8%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%BA%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1-%CF%86%CE%B9/%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B1-%CE%B7-%CE%BD%CF%8C%CF%83%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%AC-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CF%80%CE%BB%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%84%CE%AF%CE%BC%CE%B1/
Παναγής, Γ. Θ., & Δαφέρμος, Μ. (2008). Ψυχή, νους, και εγκέφαλος: Μια ιστορική
αναδρομή στη μελέτη των μεταξύ τους σχέσεων. Hellenic journal of psychology, 5,
324-266. Ανακτήθηκε από: https://www.psychology.uoc.gr/files/items/8/838/31.pdf
Παπαζήσης, Γ. (2014). Βασικά στοιχεία πέρι Ψυχιατρικής. Ανακτήθηκε από:
Το blog του processwork.gr (2012, 1 Φεβρουαρίου). DSM-V: όχι ασθένειες, αλλά
κατηγορίες πόνου. Ανακτήθηκε από: https://processwork.gr/blog/archives/3030
Το blog του processwork.gr (2013, 19 Ιουλίου). DSM-5: εργαλείο υγείας ή κοινωνικού
ελέγχου; Ανακτήθηκε από: https://processwork.gr/blog/archives/2117
Τσαλίκογλου, Φ. (2014). Ψυχοθεραπεία & Συμβουλευτική: Κλινική ψυχολογία-Ψυχικές
ασθένειες. Οι ελληνικές ρίζες της μελαγχολίας. Ανακτήθηκε από:
https://www.psyxology.gr/kliniki-psyxologia-psixikes-astheneies.html?start=35